Ἡ Περιτοµὴ τοῦ Χριστοῦ

Ὁ Μωσαϊκὸς νόµος διέταζε τὴν περιτοµὴ τῶν ἀρσενικῶν παιδιῶν (Ἐξοδ. ΙΒ΄ 43-49), (Γεν. ΙΖ΄ 9-19), ἡ ὁποία γινόταν κατὰ τὴν ὀγδόη ἡµέρα ἀπὸ αὐτὴ τῆς γεννήσεως τοῦ παιδιοῦ (Λευϊτ. ΙΓ΄ 3). Ἡ τελετὴ αὐτὴ ἐλάµβανε χώρα µέσα σὲ κτίριο τῆς Συναγωγῆς, τὸ πρωί, παρουσία δέκα τουλάχιστον προσώπων.Ἔτσι καὶ ἡ περιτοµὴ τοῦ βρέφους Ἰησοῦ ἔγινε στὴ Συναγωγὴ τῆς Βηθλεέµ. Ἡ χειροποίητος αὐτὴ περιτοµὴ στὸ σῶµα ἦταν τύπος, ποὺ συµβόλιζε τὴν περιτοµὴ τῆς καρδιᾶς, ἐνεργούµενης ἀπ᾿ εὐθείας ὑπὸ τοῦ Θεοῦ (Δευτ. Γ 16, Λ΄6). Γιὰ τὴν δεύτερη αὐτὴ περιτοµή, τὴν ἀχειροποίητο, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος διδάσκει: «Περιετµήθητε περιτοµῇ ἀχειροποιήτῳ ἐν τῇ ἀπεκδυθεῖ τοῦ σώµατος τῶν ἁµαρτιῶν τῆς σαρκός, ἐν τῇ περιτοµῇ τοῦ Χριστοῦ, συνταφέντες αὐτῷ ἐν τῷ βαπτίσµατι» (Κολ. Β΄ 11-12). Δηλαδή, λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, περιτµηθήκατε καὶ µὲ περιτοµὴ πνευµατική, ποὺ ἐνεργεῖται ἀπ᾿ τὸ Ἅγιο Πνεῦµα. Καὶ συνίσταται στὸ γδύσιµο καὶ τὴν ἀποβολὴ τοῦ σώµατος, ποὺ δούλεψε στὶς ἁµαρτίες τῆς σάρκας. Τὸ γδύσιµο δὲ αὐτὸ εἶναι ἡ περιτοµή, ποὺ πήρατε ἀπὸ τὸν Χριστό, ὅταν θαφτήκατε µαζί Του, διὰ τοῦ Ἅγιου Βαπτίσµατος. Τὸ Βρέφος ὅµως τῆς φάτνης, ἀφοῦ γεννήθηκε µὲ τὸν Παλαιὸ Νόµο, ἔπρεπε νὰ ὑποβληθεῖ καὶ Αὐτὸ στὸν τύπο, ὁ ὁποῖος εἶχε δικαίωµα νὰ ἰσχύει µέχρι τῆς καταργήσεώς του.

Ὁ Μέγας Βασίλειος

«... τὰ τῶν ἀνθρώπων ἤθη κατεκόσµησας». - Μὲ τὴν φράση αὐτή, τὸ ἀπολυτίκιο, ἀπόλυτα ἐπιτυχηµένα, τονίζει τὴν κοινωνικὴ προσφορὰ τοῦ Ἅγιου Βασιλείου, ποὺ µὲ τὴν θεία διδασκαλία του στόλισε µὲ ἀρετὲς τὰ ἤθη καὶ τὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων. Ὁ Μέγας αὐτὸς πατέρας καὶ διδάσκαλος τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας γεννήθηκε τὸ 329, κατ΄ ἄλλους τὸ 330 µ.Χ., στὴ Νεοκαισάρεια τοῦ Πόντου, σύµφωνα µὲ τὰ γραφόµενα τοῦ φίλου του, Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. Τὰ δὲ ἐγκυκλοπαιδικὰ λεξικὰ ἀναφέρουν σὰν πατρίδα τοῦ Μ. Βασιλείου τὴν Καισαρεία τῆς Καππαδοκίας. Οἱ γονεῖς του Βασίλειος (καὶ αὐτός), ποὺ καταγόταν ἀπὸ τὴν Νεοκαισάρεια τοῦ Πόντου καὶ Ἐµµέλεια, ποὺ καταγόταν ἀπὸ τὴν Καππαδοκία, ἂν καὶ κατὰ κόσµον εὐγενεῖς καὶ πλούσιοι, εἶχαν συγχρόνως καὶ ἀκµαιότατο χριστιανικὸ φρόνηµα. Αὐτοὶ µάλιστα ἔθεσαν καὶ τὶς πρῶτες -καθοριστικῆς σηµασίας- πνευµατικὲς βάσεις τοῦ Ἁγίου. Μὲ ἐφόδιο αὐτὴ τὴν χριστιανικὴ ἀνατροφή, ὁ Βασίλειος ἀρχίζει µία καταπληκτικὴ ἀνοδικὴ πνευµατικὴ πορεία. Ἔχοντας τὰ χαρίσµατα τῆς εὐστροφίας καὶ τῆς µνήµης, κατακτᾷ σχεδὸν ὅλες τὶς ἐπιστῆµες τῆς ἐποχῆς του. Καὶ τὸ σπουδαιότερο, κατακτᾷ τὴν θεία θεωρία τοῦ Εὐαγγελίου, ποὺ τὴν κάνει ἀµέσως πράξη µὲ τὴν αὐστηρὴ ἀσκητικὴ ζωή του. Ἂς ἀναφέρουµε ὅµως, περιληπτικά, τὴν πορεία τῶν δραστηριοτήτων του. Μετὰ τὶς πρῶτες του σπουδὲς στὴν Καισαρεία καὶ κατόπιν στὸ Βυζάντιο, ἐπισκέφθηκε, νεαρὸς ἀκόµα, τὴν Ἀθήνα, ὅπου ἐπὶ τέσσερα χρόνια συµπλήρωσε τὶς σπουδές του, σπουδάζοντας φιλοσοφία, ρητορική, γραµµατική, ἀστρονοµία καὶ ἰατρική, ἔχοντας συµφοιτητές του τὸν Γρηγόριο τὸν Ναζιανζηνὸ (τὸν θεολόγο) καὶ τὸν Ἰουλιανὸ τὸν Παραβάτη. Ἀπὸ τὴν Ἀθήνα ἐπέστρεψε στὴν Καισαρεία καὶ δίδασκε τὴν ρητορικὴ τέχνη. Ἀποφάσισε ὅµως, νὰ ἀκολουθήσει τὴν µοναχικὴ ζωὴ καὶ γι᾿ αὐτὸ πῆγε στὰ κέντρα τοῦ ἀσκητισµοῦ, γιὰ νὰ διδαχθεῖ τὰ τῆς µοναχικῆς πολιτείας στὴν Αἴγυπτο, Παλαιστίνη, Συρία καὶ Μεσοποταµία. Ὅταν ἐπέστρεψε, ἀποσύρθηκε σὲ µία Μονὴ τοῦ Πόντου, ἀφοῦ ἔγινε µοναχός, καὶ ἀσκήθηκε ἐκεῖ µὲ κάθε αὐστηρότητα γιὰ πέντε χρόνια (357-362). Ἤδη τέλεια καταρτισµένος στὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, χειροτονήθηκε διάκονος καὶ πρεσβύτερος ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο Καισαρείας Εὐσέβιο. Ὁ ὑποδειγµατικὸς τρόπος τῆς πνευµατικῆς ἐργασίας του δὲν ἀργεῖ νὰ τὸν ἀνεβάσει στὸ θρόνο τῆς ἀρχιερωσύνης, διαδεχόµενος τὸν Εὐσέβιο στὴν ἐπισκοπὴ τῆς Καισαρείας (370). Μὲ σταθερότητα καὶ γενναῖο φρόνηµα, ὡς ἀρχιερέας ἔκανε πολλοὺς ἀγῶνες γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη. Μὲ τοὺς ὀρθόδοξους λόγους ποὺ συνέγραψε, κατακεραύνωσε τὰ φρονήµατα τῶν κακοδόξων. Στοὺς ἀγῶνες του κατὰ τοῦ Ἀρειανισµοῦ ἀναδείχτηκε ἀδαµάντινος, οὔτε κολακεῖες βασιλικὲς τοῦ Οὐάλεντα (364-378), ποὺ πῆγε αὐτοπροσώπως στὴν Καισαρεία γιὰ νὰ τὸν µετατρέψει στὸν Ἀρειανισµό, οὔτε οἱ ἀπειλὲς τοῦ Μόδεστου µπόρεσαν νὰ κάµψουν τὸ ὀρθόδοξο φρόνηµα τοῦ Ἁγίου. Ὑπεράσπισε µὲ θάῤῥος τὴν Ὀρθοδοξία, καταπλήσσοντας τὸν βασιλιὰ καὶ τοὺς Ἀρειανούς. Ἀκόµα, ἀγωνίστηκε κατὰ τῆς ἠθικῆς σήψεως καὶ ἐπέφερε σοφὲς µεταῤῥυθµίσεις στὸ µοναχισµό. Ἡ δὲ ὑπόλοιπη ποιµαντορικὴ δράση του, ὑπῆρξε ἀπαράµιλλη, κτίζοντας τὴν περίφηµη «Βασιλειάδα», συγκρότηµα µὲ εὐαγῆ Ἱδρύµατα, ὅπως πτωχοκοµεῖο κ.ἄ., ὅπου βρῆκαν τροφὴ καὶ περίθαλψη χιλιάδες πάσχοντες κάθε ἡλικίας, γένους καὶ φυλῆς. Νὰ ἀναφέρουµε ἐπίσης ὅτι ὁ Μέγας Βασίλειος, ἐκτὸς τῶν ἄλλων ἔργων του, ἔγραψε καὶ Θεία Λειτουργία, πού, µετὰ τὴν ἐπικράτηση αὐτῆς τῆς συντοµότερης τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόµου, τελεῖται 10 φορὲς τὸ χρόνο: τὴν 1η Ἰανουαρίου (ὅπου γιορτάζεται καὶ ἡ µνήµη του), τὶς πρῶτες πέντε Κυριακὲς τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, τὶς παραµονὲς τῶν Χριστουγέννων καὶ τῶν Θεοφανείων, τὴν Μ. Πέµπτη καὶ τὸ Μ. Σάββατο. Στὰ πενήντα του χρόνια ὁ Μέγας Βασίλειος, ἐξαιτίας τῆς ἀσθενικῆς κράσεώς του καὶ τῆς αὐστηρῆς ἀσκητικῆς ζωῆς του (ὁρισµένες πηγὲς λένε ἀπὸ βαριὰ ἀῤῥώστια τοῦ ἥπατος ἢ τῶν νεφρῶν), τὴν 1η Ἰανουαρίου τοῦ 378 ἢ κατ΄ ἄλλους τὸ 379 µὲ 380, ἐγκαταλείπει τὸ φθαρτὸ καὶ µάταιο αὐτὸ κόσµο, ἀφήνοντας παρακαταθήκη καὶ Ἱερὴ κληρονοµιὰ στὴν ἀνθρωπότητα ἕνα τεράστιο πνευµατικὸ ἔργο.

Ο Λόγος σαρξ εγένετο

Oi υμνογράφοι της Ορθοδόξoυ  Εκκλησίας εξυμνούν το γεγονός της θείας Οικονομίας μέσα από τους ιερούς ύμνους της σημερινής γιορτής της ενσάρκωσης του Υιού και Λόγου του Θεού, του Κυρίου και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού.

Το γεγονός τούτο της θείας ενσάρκωσης του Θεού Λόγου αποτελεί μοναδικό και ανεπανάληπτο. Δι’ αυτού διασημαίνεται όχι μόνον η απαρχή της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους, αλλά ταυτόχρονα εκφράζεται η άπειρη αγάπη του Τριαδικού Θεού προς το πλάσμα Του, δηλαδή τον άνθρωπο.

Οι άγγελοι στον ουρανό πανηγυρίζουν, συναγάλλονται, συνευφραίνονται και συνδοξολογούν μετά των ποιμένων της ταπεινής πόλης της Βηθλεέμ. Τα σύμπαντα σκιρτούν χαρμοσύνως και αγάλλονται. Η γη προσφέρει το σπήλαιο· η έρημος την φάτνη· οι ουρανοί τον αστέρα· οι μάγοι τα δώρα· εμείς δε όμως, τα λογικά δημιουργήματα του Πλάστη και Δημιουργού των όλων, που ως Βρέφος σήμερα τίκτεται, σπαργανώνεται και κατακλίνεται στη φάτνη των αλόγων, προσφέρομε τον εαυτό μας, την καρδιά μας και την ψυχή μας στο Θείο Βρέφος.

Ο άνθρωπος, από την αρχή της δημιουργίας του, προικίσθηκε με πολλά χαρίσματα και σοφία. Ο Θεός τον τίμησε ως βασιλέα της φύσεως. Αποτελούσε δε την κορωνίδα της όλης δημιουργίας, έως ότου ο Διάβολος φθόνησε τόσο πολύ την τιμή και δόξα με την οποία περιέβαλλε ο Δημιουργός τον άνθρωπος, ώστε διά δόλου κατόρθωσε να εξαπατήσει τους πρωτοπλάστους.

Η παρακοή της θείας εντολής αποτέλεσε την απαρχή όλων των οδεινηρών του ανθρωπίνου γένους. Μέσα στην απεγνωσμένη προσπάθειά τους ο Αδάμ και η Εύα προσπαθούν να καλύψουν την γύμνωσή τους. Η γύμνωση αυτή δεν είναι η γύμνωση του σώματος, αλλά η πνευματική γύμνωση της στέρησης της θείας Χάριτος του Θεού, η οποία εγκατέλειψε τον άνθρωπο την στιγμή που εκείνος εγκατέλειψε τον Θεό και εμπιστεύθηκε τον όφιν, τον αρχέκακο και μισάνθρωπο.

Ο νους και η συνείδηση του ανθρώπου σκοτίζονται και αμαυρώνονται. Οι πρωτόπλαστοι μένουν αμετανόητοι. Δεν εκμεταλλεύονται τις τρεις ευκαιρίες που τους προσφέρει ο Θεός για συγχώρηση. Ο ένας επιρρίπτει τις ευθύνες στον άλλον, και το χειρότερο απ’ όλα ήτο το γεγονός, ότι ο Αδάμ, που ευηγερτήθηκε περισσότερον απ’ όλα τα δημιουργήματα, επιρρίπτει την ευθύνη της δικής του πτώσεως στον ίδιο τον Θεό του.

Αυτή η αγνωμοσύνη του Αδάμ και η προσβολή του Θεού είναι η λεγομένη προπατορική αμαρτία. Έκτοτε, η αμαρτία αυτή κληρονομείται από τον κάθε άνθρωπο, ως καταγόμενοι από τον Αδάμ, και διά του μυστηρίου του Ιερού Βαπτίσματος συγχωρείται και αποπλένεται.

Η πτώση των Πρωτοπλάστων υπήρξε μεγάλη, όση μεγάλη ήτο και η ευεργεσία που δέχθηκαν από τον Θεό. Εκείνος, τους χάρισε όλη την φύση και έθεσε μία εντολή να τηρήσουν. Εκείνοι, είχαν τα πάντα και θέλησαν να σφετερισθούν την θεότητα· από εγωκεντρισμό και εγωπάθεια επιδιώκουν παρανόμως να γίνουν θεοί όμοιοι με τον Δημιουργό τους. Ο Θεός θέλησε να τους τελειοποιήσει με την εξάσκηση της υπακοής στο θείο Θέλημά Του, αλλά εκείνοι θέλησαν άκοπα να αρπάξουν τα ύψη της τελειότητας. Τα αποτελέσματα υπήρξαν οικτρά όχι μόνον γιά τον Αδάμ, αλλά και για όλους τους απογόνους του. Φόβος, δειλία, αλληκατηγορία, ψεύδος, συγκοφαντία, μίσος, φθόνος, φόνος, έχθρα, φθορά και τέλος αυτός ο θάνατος διαδέχθηκαν την παραδείσια ζωή των Πρωτοπλάστων.

Ο άνθρωπος από βασιλέας της κτίσεως, βρέθηκε σκλάβος της αμαρτίας και του θανάτου. Ό,τι κι’ αν έκαμνε δεν μπορούσε να αποκαταστήσει την σχέση του με τον Θεό. Η διάνοιά του σκοτίσθηκε τόσο πολύ, που αντί να λατρεύει τον Αληθινό Θεό, στράφηκε στη λατρεία των στοιχείων της φύσεως. Τα είδωλα αντικατέστησαν τον Τριαδικό Θεό και ο άνθρωπος οδηγείτο από πλάνη σε πλάνη.

Η αγάπη του Θεού όμως δεν άφησε το πλάσμα των χειρών Του έρημο και απροστάτευτο. Ως στοργικός Πατέρας προετοιμάζει τον δρόμο για την σωτηρία. Ο Θεός διά μέσου των Προφητών διαγγέλλει τα χαρμόσυνα μηνύματα περί της αποστολής του εκλεκτού Υιού και Λογου του Θεού. Ο Μεσσίας, ο Σωτήρας του κόσμου, θα προέλθει από Παρθένο Αγνή Κόρη, η οποία διά της αγιότητάς Της ευηρέστησε τον Θεό και απέδειξε, ότι ο άνθρωπος είναι δυνατόν να κατανικήσει την αμαρτία και να γίνει σκεύος εκλογής. Ο Θεός Λόγος θα γεννηθεί εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου και θα γίνει άνθρωπος όμοιος με εμάς, χωρίς αμαρτία. Η αποστολή Του θα είναι μία, να σώσει τον λαό Του από την σκλαβιά της αμαρτίας και την τυραννίδα του θανάτου.

Ο Μωϋσής, εν Πνεύματι Αγίω, βλέπει την φλεγομένη και μη καιομένη Βάτο. Ο Ιακώβ την Κλίμακα που ενώνει γη και ουρανό. Ο Ιεζεκιήλ την Ανατολική Πύλη του αγιαστηρίου διά της οποίας μόνον Κύριος ο Θεός θα διέλθει δι’ αυτής. Ο Αββακούμ την Δρόσο. Ο Ησαϊας την Παρθένον Μαρία, εκ της οποίας εγεννήθη ο Ιησούς, ο λεγόμενος Χριστός, που στην Ελληνική μεταφράζεται Εμμανουήλ και σημαίνει ο Θεός είναι μαζί μας.

Και πράγματι, όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου έστειλε ο Θεός τον Υιό Του, ο Οποίος γεννάται εκ της Παρθένου Μαρίας και ως βρέφος σπαργανούται και περιτέμνεται. Ως νήπιον, καταδιώκεται από τον παράφρονα Ηρώδη. Ως άνδρας τέλειος, συναναστρέφεται με τους ανθρώπους και διδάσκει τα πλήθη. Ως πλάνος, από τους Ιουδαίους συκοφαντείται. Ως ληστής, συλλαμβάνεται και αδίκως καταδικάζεται. Ως κακούργος, σταυρώνεται και την τρίτη ημέρα ως Θεός Παντοδύναμος αναστήνεται. Και όλα αυτά τα υπέστη γιά να αποκαταστήσει τον Αδάμ και τους εξ Αδάμ.

Η Γέννηση του Υιού και Λόγου του Θεού υπήρξε η εκπλήρωση της θεϊκής υποσχέσεως περί της σωτηρίας των ανθρώπων, και η οποία αρχίζει με την γέννηση στην Βηθλεέμ και καταλήγει στην επί του Γολγοθά Σταύρωση, την ένδοξη τριήμερη Ανάσταση και την Ανάληψη του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού στα δεξιά του Θεού. Διά της Θείας Οικονομίας ο Υιός και Λόγος του Θεού κατήργησε εκείνον, που κατείχε την εξουσία του θανάτου, δηλαδή, τον Διάβολο, και χαρίζει σ’ όλους που πιστεύσουν στο Όνομά Του ζωήν αιώνιο.

Η Γέννηση του Χριστού ανέτειλλε στην ανθρωπότητα το Φως της αληθινής Θεογνωσίας. Ο άνθρωπος, ελεύθερος πλέον από το σκοτάδι της περί Θεού αγνωσίας, μπορεί να γνωρίσει τον αληθινό Θεό και Πλάστη του μέσα από το Φως του Ευαγγελίου και της Εκκλησίας. Απελευθερομένος από το ψευδοκράτος και την πλάνη της ειδολωλατρείας, μπορεί και προσκυνεί τον Ένα Τριαδικό Θεό. Γνωρίζει τον δρόμο, που θα τον οδηγήσει στην κατάκτηση των αρετών και της αγιότητας. Ελεύθερος μπορεί να βαδίσει τον δρόμο προς την σωτηρία.

Ο Θεός αφήνει τους ουρανούς και κατέρχεται στη γη. Γίνεται άνθρωπος, για να ανεβάσει στα ύψη της θεότητας τον άνθρωπο. Ο Άσαρκος, λαμβάνει σάρκα. Ο Ασώματος, δέχεται σώμα. Εκείνος, που δεν Τον χωρούν τα σύμπαντα, περιορίζεται στα όρια της ανθρώπινης φύσεως, και ταυτόχρονα πληρεί τα πάντα με την θεϊκή Του παρουσία.

Θεός και άνθρωπος. Δύο φύσεις και δύο θελήσεις, που παραμένουν ασυγχύτως ενωμένες υποστατικά στο ένα Θεανδρικό Πρόσωπο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

«Ο Λόγος σαρξ εγένετο», όχι ότι ο άνθρωπος έγινε θεός, ούτε ότι ο άνθρωπος ανέβηκε στον ουρανό, αλλά ότι ο Θεός Λόγος από αγάπη προς τον άνθρωπο ανέλαβε όλη την ανθρώπινη φύση για να την αγιάσει και να την σώσει. Ο Θεός Λόγος, με την γέννησή Του, κατανίκησε την αμαρτία και λύτρωσε το ανθρώπινο γένος από τη φθορά και τον θάνατο. Και χωρίς αυτή τη Θεία Οικονομία, κανείς δεν θα μπορούσε να κληρονομήσει την αιώνια Βασιλεία του Θεού.

Ο Θεός Λόγος αυτό-αποκαλύπτεται στον άνθρωπο και τον καλεί να γίνει μέτοχος της Βασιλείας Του. Καλεί όλους τους ανθρώπους να εισέλθουν διά της στενής και τεθλιμμένης οδού. Δεν θέλει κανένα να χαθεί. Όλοι αξιώνονται να γίνουν υιοί, κατά χάριν, και συγκληρονόμοι Χριστού.

Η Γέννηση του Σωτήρα και Λυτρωτή μας Ιησού Χριστού, του Υιού και Λόγου του Θεού Πατρός, αγαπητοί μου εν Χριστώ αδελφοί, μας απευθύνει, σήμερα, ένα μήνυμα και μία πρόσκληση.

Να ακολουθήσουμε όλοι το αστέρι, που θα μας οδηγήσει στην Βηθλεέμ της Ιουδαίας. Μας προσκαλεί να γονατίσουμε μαζί με τους ταπεινούς ποιμένες μπροστά στο Δημιουργό του παντός. Μας προσκαλεί να γίνουμε συνοδοιπόροι με τους τρεις Μάγους και να προσφέρουμε ως πολύτιμα δώρα τα δάκρυα της μετανοίας. Μας προσκαλεί να ανοίξουμε την πόρτα της ψυχής μας και να δεχθούμε μέσα στη φάτνη της καρδιάς μας το Βρέφος της Αειπαρθένου Μαρίας. Μας προσκαλεί να αφήσουμε τη χλυδή, τη ματαιοδοξία, το μίσος και την κακία, που οδήγησαν τον Ηρώδη στη κατάκρισή του. Μας καλεί να δεχθούμε με την απλότητα της καρδιάς μας το αγγελικό μήνυμα, ότι «σήμερον εγεννήθη υμίν Σωτήρ, ος εστιν Χριστός Κυρίου» και να ψάλλουμε γηθοσύνως το «Δόξα εν υψίστοις θεώ και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία».

Μητροπολίτου Αντινόης Παντελεημονος

Tα δώρα και οι μάγοι της γέννησης

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ: Tα δώρα και οι μάγοι της γέννησης  εμφανίζονται στο Κατά Ματθαίον. Ο Ματθαίος απευθυνόταν στους εξ Ιουδαίων προσήλυτους πιστούς και είχε στόχο να εξαλείψει κάθε αμφιβολία περί του Ιησού ως αναμενόμενου Μεσσία και να επιβεβαιώσει ότι ήταν σταλμένος από τον Θεό να εκπληρώσει τις προφητείες των Γραφών. Η προσκύνηση των μάγων, σοφών ανδρών που δεν ανήκαν στο πολιτισμικό περιβάλλον του Ιησού, αποδείκνυε, λοιπόν, τη θεϊκή του ιδιότητα και τον ξεχωριστό προορισμό του: οι μάγοι ήταν ουσιαστικά οι πρώτοι εθνικοί που αναγνώρισαν και λάτρεψαν τον Ιησού. Mάλιστα κατά τον Mεσαίωνα λατρεύονταν και οι ίδιοι ως άγιοι.  Πρωτευαγγέλιο Ιακώβου, που επικεντρώνεται στη Θεοτόκο (γέννηση, παιδική ηλικία, μνηστεία με τον Ιωσήφ και τη γέννηση του Ιησού) αναφέρεται στην προσκύνηση των μάγων, με μια μικρή διαφορά σε σχέση με τον Ματθαίο. Δεν κάνει λόγο για οικία όπου βρισκόταν το θείο βρέφος, αλλά για σπήλαιο, καθώς και ότι εκεί τον προσκύνησαν οι μάγοι. Εκτός από σμύρνα, λίβανο και χρυσάφι, ο κάθε μάγος δώρισε και από ένα κομμάτι χρυσάφι, τονίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη βασιλική πτυχή της γέννησης. Από τα παραπάνω ευαγγέλια άντλησε πολλά το αραβικό Ευαγγέλιο της Παιδικής Ηλικίας του Ιησού, που ανάγεται σε συριακό πρωτότυπο του 5ου ή 6ου αι. Οι μάγοι οδηγήθηκαν στον Ιησού από έναν άγγελο και όχι από ένα αστέρι. Δίνεται μάλιστα μια επιπλέον λεπτομέρεια. Η Θεοτόκος, για να ανταποδώσει τα δώρα των μάγων τους χάρισε, επειδή δεν διέθετε κάτι άλλο, ένα κομμάτι από το σπάργανο του Ιησού, που οι μάγοι μετέφεραν στον τόπο τους και εκεί διαφυλάχθηκε ως κειμήλιο.

Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΑΓΩΝ: Ο απολογητής Ιουστίνος (┼165), θεωρούσε ότι οι μάγοι κατάγονταν από την Αραβία, όπως και ο Τερτυλλιανός (τέλη 2ου αι.), ο οποίος τους απέδιδε και βασιλική ιδιότητα. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος, πίστευε ότι οι μάγοι ήταν Πέρσες. Ο σύγχρονός του Αθανάσιος, επίσκοπος Αλεξανδρείας, θεωρούσε ότι ήταν Αιγύπτιοι. Ο θεολόγος και μάρτυρας Ωριγένης, από την Αλεξάνδρεια, ήταν αυτός που για πρώτη φορά (αρχές 3ου αι.) δήλωσε τον αριθμό των μάγων: ήταν τρεις, όσα και τα δώρα τους. Σχετικά καθυστερημένα, τον 6ο αι., οι μάγοι απέκτησαν τα ονόματά τους: Κάσπαρ ή Γάσπαρ, Μελχιώρ και Βαλτάσαρ. Η πρωτοχριστιανική παράδοση ήταν συγκεχυμένη σχετικά με τις λεπτομέρειες της γέννησης του Ιησού και της ταυτότητας των μάγων, διότι οι χριστιανοί της πρώτης γενιάς έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση στον σταυρικό θάνατο και στην ανάσταση, ενώ τα ευαγγέλια είχαν περισσότερο κηρυγματικό και διδακτικό χαρακτήρα. Προφανώς οι Μάγοι ήταν σοφοί που είχαν πρόσβαση σε αστρονομικές ή υπερβατικές γνώσεις, διέθεταν κύρος και ασκούσαν πολιτική επιρροή στην πατρίδα τους. Πιθανόν να ήταν Πέρσες ιερείς του Zωροαστρισμού. Οι Πέρσες πάντως τους θεωρούσαν ομοεθνείς τους και μάλιστα η παράδοση αναφέρει ότι το 614 μ.Χ., όταν ο στρατός του Χοσρόη Β΄ κατέλαβε και λεηλάτησε την Iερουσαλήμ, δεν κατέστρεψε τον Ναό της Γεννήσεως επειδή στην είσοδό του είχε μια εικόνα με θέμα την προσκύνηση των μάγων.

Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΩΡΩΝ: Τι σήμαιναν, άραγε, τα Δώρα τα οποία οι Μάγοι προσέφεραν στον ενσαρκωμένο Θεό; Λίβανος, σμύρνα, χρυσός είναι τα δώρα που έφεραν «οι μάγοι εξ Aνατολής» στο θεϊκό βρέφος. Ο λίβανος είναι μια ευώδης ρητίνη που συλλέγεται με τομή στον λεπτό φλοιό του δέντρου βουσουελλία η καρτέρειος. (φύεται στις αμμώδεις εκτάσεις της Αραβίας, της Σομαλίας, των Ινδιών και του Λιβάνου. Χρησιμοποιήθηκε σαν θυμίαμα για κοσμική και λατρευτική χρήση από τα πανάρχαια χρόνια (Αιγύπτιοι, Βαβυλώνιοι, Εβραίοι). Eυώδης ρητίνη είναι και η σμύρνα, που εκκρίνεται από τον φλοιό του φυτού μύρα η κομμιοφόρος (ή και άλλων συγγενών φυτών που φύονται στην Αραβία και την Αιθιοπία). H σμύρνα χρησιμοποιούνταν ευρύτατα στην ιατρική, ενώ, όταν ο Ιησούς ήταν στον σταυρό, Τού χορηγήθηκε σμύρνα ως καταπραϋντικό του πόνου, ενώ, κατά την παράδοση, με σμύρνα και αλόη αλείφθηκε το σώμα του όταν εξέπνευσε. Η επιλογή των συγκεκριμένων δώρων δεν είναι χωρίς σημασία. Eίναι δώρα πολύτιμα, τόσο για τη χρηστική τους αξία όσο και για την υψηλή συμβολική αξία που τα περιβάλλει. Το χρυσάφι, με τη λάμψη του και τον αναλλοίωτο χαρακτήρα του, είναι δώρο για βασιλικές γεννήσεις, ο λίβανος ήταν δηλωτικός της θεϊκής ιδιότητας του Ιησού (“Κατευθυνθήτω η προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιόν σου» Ψαλμός του Δαβίδ) ενώ η σμύρνα της θνητής.(Ειρηναίος Λουγδούνου - 2ος αι.). Για τη σμύρνα μάλιστα προσθέτει ο Δαμασκηνός: «την σμύρναν επήγαν ως τριήμερον νεκρόν, όπου έμελλε να γίνη, διότι τον Χριστόν με σμύρναν τον ήλειψαν και τον έθηκαν εις τον τάφον, καθώς το ιερόν Ευαγγέλιον μαρτυρεί»

ΤΙ ΑΠΕΓΙΝΑΝ ΤΑ ΔΩΡΑ ΤΩΝ ΜΑΓΩΝ: Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Παράδοση, προ της Κοιμήσεως της, η Θεοτόκος παρέδωσε τα Δώρα μαζί με τα Άγια Σπάργανα του Χριστού, την Τίμια Έσθήτα και την Αγία Ζώνη της στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων όπου και παρέμειναν μέχρι το έτος 400 μ.Χ. περίπου. Τότε ο αυτοκράτορας Αρκάδιος τα μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί παρέμειναν μέχρι την άλωση της πόλης από τους Φράγκους το έτος 1204 μ.Χ. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν για λόγους ασφαλείας, μαζί με αλλά ιερά κειμήλια, στη Νίκαια της Βιθυνίας, προσωρινή πρωτεύουσα του Βυζαντίου, όπου καί παρέμειναν για εξήντα περίπου χρόνια. Με την εκδίωξη των Σταυροφόρων επί αυτοκράτορος Μιχαήλ Παλαιολόγου επεστράφησαν στην Κωνσταντινούπολη όπου και παρέμειναν μέχρι την άλωση του 1453. Μετά την Άλωση η Μάρω, χριστιανή σύζυγος του σουλτάνου Μουράτ Β' (1421-1451) καί μητρυιά του Μωάμεθ Β' του Πορθητού, τα μετέφερε αυτοπροσώπως στην Ιερά Μονή Αγίου Παύλου στο Αγιον Όρος. Η Μονή αυτή της ήταν γνωστή επειδή ό πατέρας της, Γεώργιος Βράγκοβιτς δεσπότης της Σερβίας, έκτισε το καθολικό της εις τιμήν του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Κατά την αγιορείτικη παράδοση, καθώς η Μάρω ανέβαινε από τον αρσανά (λιμάνι) στην Μονή, η Θεοτόκος την εμπόδισε με υπερφυσικό τρόπο να πλησίασει στη Μονή και να παραβίαση το άβατον του Αγίου Όρους. Αυτή υπάκουσε και παρέδωσε τα Τίμια Δώρα στους μοναχούς, οι όποιοι και έστησαν στο σημείο εκείνο της θεομητορικής παρουσίας ένα Σταυρό πού σώζεται μέχρι σήμερα και λέγεται «Σταυρός της Βασιλίσσης». Το σουλτανικό έγγραφο με τις σχετικές πληροφορίες παραδόσεως των Τιμίων Δώρων φυλάσσεται στο αρχείο της Μονής του Αγίου Παύλου. Ο χρυσός βρίσκεται υπό την μορφή εικοσιοκτώ σκαλισμένων επιπέδων πλακιδίων, ποικίλων σχημάτων και διαστάσεων περίπου 5 επί 7 εκ. Κάθε πλακίδιο έχει διαφορετικό σχέδιο πολύπλοκης καλλιτεχνικής επεξεργασίας. Ο λίβανος και η σμύρνα διατηρούνται ως μείγμα με μορφή εξήντα δύο σφαιρικών χανδρών μεγέθους μικρής ελιάς. Η αυθεντικότητα των Τιμίων Δώρων στηρίζεται κατά ένα μέρος στην προφορική παράδοση καί κατά το υπόλοιπο στην ιστορία. Όμως η αυθεντικότητα των Τιμίων Δώρων επιβεβαιώνεται από την άρρητη εύωδία που ορισμένα απ' αυτά αδιαλείπτως καί ορισμένα κατά καιρούς αναδίδουν και η ιαματική καί θαυματουργική χάρις πού μέχρι τις μέρες μας αναβλύζουν.

ΔΑΝΙΗΛ: (εβραϊκή λέξη) = η Θεία Δίκη.

Ο Όσιος Δανιήλ ο Στυλίτης, γεννήθηκε το 410 μ.Χ., στο χωριό Μαρουθά της περιφέρειας Σαμοσάτων. Οι ευσεβείς γονείς του ονομάζονταν Ηλίας και Μάρθα. Ο Όσιος Δανιήλ, γεννήθηκε ενώ η μητέρα του ήταν στείρα. Γι'αυτό και οι γονείς του υποσχέθηκαν να τον αφιερώσουν στην υπηρεσία του Θεού. Τον ανέθρεψαν με πολλή επιμέλεια, και οι κόποι τους δεν πήγαν χαμένοι. Ο Όσιος, με την ανατροφή που του έδωσαν οι γονείς του, "απέδωσε καρπούς". Νεαρός ακόμα, πήγαινε στις γειτονικές πόλεις και εξηγούσε το Ευαγγέλιο. Αργότερα πήγε σε μοναστήρι, όπου επιδόθηκε σε ευσεβείς ασκήσεις, θεολογικές μελέτες και καλλιέργεια της ταπεινοφροσύνης. Κάποτε, σ'ένα ταξίδι με τον ηγούμενο της Μονής, συνάντησε τον Συμεών τον Στυλίτη και πήρε την ευλογία του.

Όταν πέθανε ο ηγούμενος της Μονής, ο Όσιος Δανιήλ ξαναπήγε στον Συμεών και ζήτησε τη συμβουλή του, να τον καθοδηγήσει στο που να πάει. Ο Συμεών τον συμβούλευσε να πάει στην Κωνσταντινούπολη, πράγμα που ο Όσιος έπραξε. Εκεί εγκαταστάθηκε στον περίβολο του ναού του Αρχιστρατήγου Μιχαήλ στην Προποντίδα. Μετά από μικρό χρονικό διάστημα, είδε όραμα τον Συμεών να τον καλεί. Ο Όσιος Δανιήλ, ερμηνεύοντας αυτό το όραμα, έχτισε υψηλό στύλο και εγκαταστάθηκε πάνω σ'αυτόν. Σκοπός της εγκατάστασής του πάνω στο στύλο, ήταν ο αγώνας για την εξάλειψη των παθών και η απόκτηση περισσότερων αρετών. Έλαβε το προορατικό Χάρισμα, έκανε πολλά Θαύματα και ήταν σημαντική η συμμετοχή του στη Σύνοδο της Χαλκηδόνας. Παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο σε ηλικία 80 χρονών.

Απολυτίκιο:

Ἦχος δ'. Ταχὺ προκατάλαβε.

Ὑψώσας τὸ σῶμα σου, ἐπὶ τοῦ στύλου σοφέ, τὸν νοῦν σου ἐπτέρωσας, πρὸς τὸν Θεὸν ἀκλινῶς, βιώσας ὡς ἄγγελος, ὅθεν σὲ στήλην ζῶσαν, εὐσεβείας εἰδότες, κράζοντας σοὶ βοῶμεν, Δανιὴλ Θεοφόρε, Παντοίων ἠμᾶς κινδύνων, πρέσβευε ρύεσθαι.