Ἁγιολόγιον - Δεκέµβριος 23

Οἱ Ἅγιοι δέκα Μάρτυρες ποὺ µαρτύρησαν στὴν Κρήτη

Ἀπὸ αὐτούς, οἱ µὲν Θεόδουλος, Σατορνίνος, Εὔπορος, Γελάσιος καὶ Εὐνικιανός, ἦταν ἀπὸ τὴν Γορτυνία τῆς Κρήτης. Ὁ Ζωτικός, ἀπὸ τὴν Κνωσσό. Ὁ Ἀγαθόπους ἀπὸ τὸ λιµένα Πανούρµου. Ὁ Βασιλειάδης (ἢ Βασιλείδης) ἀπὸ τὴν Κυδωνιά. Ὁ Εὐάρεστος καὶ ὁ Μόβιος (ἢ Πόµπιος, ἢ Πόντιος) ἀπὸ τὸ Ἡράκλειο. Ὅλοι µαρτύρησαν τὸν 3ο αἰῶνα µ.Χ., ὅταν αὐτοκράτορας ἦταν ὁ Δέκιος. Καὶ οἱ δέκα µε πολὺ ζῆλο ἐργάζονταν γιὰ τὴν διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου στὸ νησί. Καταγγέλθηκαν στὸν ἔπαρχο Κρήτης, ποὺ ἦταν συνώνυµος τοῦ αὐτοκράτορα, ὀνοµαζόταν δηλαδὴ κι αὐτὸς Δέκιος. Ὁ ἔπαρχος, ὅταν εἶδε τὴν ἀνθηρὴ νεότητά τους καὶ τὸ ἀῤῥενωπό τους παράστηµα, προσπάθησε νὰ τοὺς παρασύρει µὲ πολλὲς ὑποσχέσεις ἐγκόσµιων ἀπολαύσεων καὶ ἡδονῶν. Ἀλλὰ ὅταν εἶδε ὅτι τίποτα δὲν πετύχαινε, διέταξε νὰ τοὺς µαστιγώσουν, καὶ κατόπιν τοὺς λιθοβόλησαν. Οἱ γενναῖοι µάρτυρες τοῦ Χριστοῦ ὑπέµειναν ἡρωικὰ τὰ βασανιστήρια, ἐνθυµούµενοι τὰ λόγια του ψαλµῳδοῦ: «Ἀνδρίζεσθε καὶ κραταιούσθω ἡ καρδία ὑµῶν, πάντες οἱ ἐλπίζοντες ἐπὶ Κύριον». Δηλαδή, νὰ ἔχετε γενναῖο καὶ ἀνδρεῖο φρόνηµα, καὶ ἡ καρδιά σας ἂς γίνεται κραταιὰ καὶ ἀτρόµητη, ὅλοι ἐσεῖς ποὺ ἐλπίζετε στὸν Κύριο. Κατόπιν, µὲ διαταγὴ τοῦ ἔπαρχου, οἱ στρατιῶτες ἔκοψαν µὲ τὰ ξίφη τους τὶς τίµιες κεφαλὲς τῶν δέκα χριστιανῶν Ἁγίων.

Ὁ Ὅσιος Παῦλος Ἀρχιεπίσκοπος Νεοκαισαρείας

Ἔζησε στὰ χρόνια τοῦ βασιλιᾶ Λικινίου (307-323) καὶ ἦταν ἐπίσκοπος Νεοκαισάρειας. Ξακουστὸς γιὰ τὴν ἀρετή του ὁ Παῦλος, τὸν κάλεσε ὁ Λικίνιος µὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι θὰ µετέστρεφε τὸ φρόνηµά του. Ἀφοῦ οὔτε µὲ ἀπειλές, οὔτε µὲ ὑποσχέσεις κατάφερε νὰ κλονίσει τὴν πίστη του, διέταξε νὰ τὸν κάψουν µὲ πυρωµένα σίδερα στὰ χέρια. Κατόπιν τὸν ἐξόρισε σὲ κάποιο φρούριο, κοντὰ στὸν ποταµὸ Εὐφράτη, ὅπου ἔµεινε µέχρι ποὺ κατέβηκε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος στὴν Ἀνατολή. Τότε ἀπελευθερώθηκε, µαζὶ µὲ ἄλλους κρατούµενους καὶ ὁ Παῦλος ἐπανῆλθε στὴν ἐπισκοπή του. Στὴν Α´ Οἰκουµενικὴ Σύνοδο, ποὺ ἔγινε στὴ Νίκαια τῆς Βιθυνίας, ἔλαβε µέρος καὶ ἔδειξε τὰ τραύµατά του, τὰ ὁποῖα ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἀσπάστηκε. Κατόπιν γύρισε στὴν ἐπαρχία του, ὅπου µετὰ ἀπὸ λίγα χρόνια ἀπεβίωσε εἰρηνικά.

Ὁ Ἅγιος Ναούµ ὁ Θεοφόρος καὶ θαυµατουργὸς

Ὑπῆρξε συνεργάτης τοῦ Κυρίλλου καὶ Μεθοδίου, τὸν 9ο αἰῶνα (842), στοὺς ἀγῶνες τους γιὰ τὴν διάδοση τῆς χριστιανικῆς πίστης στὴ Βουλγαρία. Καὶ στὸ βαρὺ αὐτὸ ἔργο, ὅπου συνάντησαν µεγάλα ἐµπόδια καὶ ἐπικίνδυνες ἀντιστάσις, ἡ παρουσία τοῦ Ναοὺµ εἶχε µεγάλη ἐπίδραση. Διότι στὴ δύναµη τῆς διδασκαλίας του, πρόσθετε καὶ τὴν ἐντύπωση, ποὺ προκαλοῦσαν τὰ θαύµατα ποὺ ἐνεργοῦσε µὲ τὴν χάρη τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ναούµ, ἐπιστρέφοντας ἀπὸ τὴν Ῥώµη, ὅπου πῆγε στὸν τότε Πάπα Ἀδριανό, πέρασε καὶ ἀπὸ τὴν Γερµανία, ὅπου ὑπῆρχαν πολλὲς καὶ διάφορες αἱρέσεις. Καὶ ἀφοῦ κήρυξε καὶ ἐκεῖ ἀγωνιζόµενος γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία, ἐπανῆλθε καὶ πάλι στὴ Βουλγαρία. Ἐκεῖ, ὀργάνωσε µαζὶ µὲ ἄλλους συναγωνιστές του, σῶµα ἐσωτερικῆς ἱεραποστολῆς καὶ ἐργάστηκε θερµότατα γιὰ τὴν διάδοση τοῦ χριστιανισµοῦ µὲ τὰ κηρύγµατά του καὶ τὶς συνεχεῖς διδακτικὲς περιοδεῖες του. Ὁ θάνατος τὸν βρῆκε ὄρθιο, νὰ κοπιάζει µέχρι τελευταίας του πνοῆς γιὰ τὸν εὐσεβῆ σκοπό του.

Μνήµη Ἐγκαινίων τῆς Ἁγίας Σοφίας (562 µ.Χ.)

Ὁ Ἅγιος Σχίνων

Μαρτύρησε διὰ ξίφους.

Ὁ Ὅσιος Νήφων ἐπίσκοπος Κωνσταντιανῆς

Ἄγνωστος στοὺς Συναξαριστὲς καὶ τὰ Μηναῖα. Ἡ ζωή του βρίσκεται στοὺς ἀρχαίους Κώδικες καὶ µεταγενέστερους, ὅπως στοὺς Λαυριωτικοὺς Β81 φ. 1-155,1 23 φ. 228α-278, Λ. 66 φ. 32α -58 καὶ στὸν Βατοπεδινὸ 618 φ. 143α-159. Ἡ ἐπιγραφὴ τῆς βιογραφίας του ἔχει ὡς ἑξῆς: «Βίος καὶ πολιτεία τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡµῶν Νήφωνος τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει µὲν ἀσκήσαντος, γενοµένου δὲ ἐπισκόπου Κωνσταντιανῆς κατὰ Ἀλεξάνδρειαν». Στὸν Λαυριωτικὸ Κώδικα Β 81, λέγεται ἐπίσκοπος Ἀλµυρουπόλεως καὶ ὅτι ἀπεβίωσε 23 Δεκεµβρίου. Ἀκολουθία του βρίσκεται στὸν Κώδικα Δ. δ. II τῆς Κρυπτοφέρης (Βλ. Κατάλογο Roechi σελ. 389). Ἐλεύθερη ἀπόδοση τῆς ζωῆς του ἀπὸ τὸ βυζαντινὸ χειρόγραφο, βρίσκεται στὸ βιβλίο «Ἕνας ἀσκητὴς Ἐπίσκοπος», ἔκδοση Ἱερᾶς Μονῆς Παρακλήτου Ὠρωποῦ (1993).

Ὁ Ἅγιος Χρυσόγονος

Ὁ Χρυσόγονος αὐτὸς εἶναι ἄγνωστος στοὺς Συναξαριστὲς καὶ τὰ ἔντυπα Μηναῖα. Ἡ µνήµη του ἀναφέρεται στὸν Σαβαϊτικὸ Κώδικα 635 τὴν ἡµέρα αὐτή, ὡς ἑξῆς: «Χρυσογόνου ἔπαρχου πόλεως Θεσσαλονίκης» (βλ. Δηµητριεύσκη, Τυπικά, τόµος Β´, σελ. 365).

Ὁ Ἅγιος Πόµπιος

Ἡ µνήµη του ἀναφέρεται ἐπιγραµµατικὰ στὸ «Μικρὸν Εὐχολόγιον ἢ Ἁγιασµατάριον» ἔκδοση Ἀποστολικῆς Διακονίας 1959, χωρὶς ἄλλες πληροφορίες. Πουθενὰ ἀλλοῦ δὲν ἀναφέρεται ἡ µνήµη του (ἴσως εἶναι τὸ ἴδιο πρόσωπο µὲ τὸν µάρτυρα Μόβιο ἢ Πόµπιο, ἀπὸ τοὺς 10 µάρτυρες τῆς Κρήτης, βλ. στὴν ἀρχὴ 23 Δεκ.).